“Shit, ben ik te laat?” grap ik hardop. De borden voor me vertellen van wel. Geen verrassing; we zijn namelijk op een vindplaats van dinosaurussporen die zo’n 155 miljoen jaar geleden zijn achtergelaten. Allesbehalve verse sporen dus, maar iets in me brengt de adrenaline op gang in mijn bloed. Als een kind met te veel fantasie kijk ik om me heen terwijl we op de “Site de dinosaures à Loulle” lopen en we de verschillende sporen voor ons zien. Kan ik me er iets bij voorstellen? Dat er zoveel miljoenen jaren voor mij hier reuzen hebben gelopen? Als een gek soort dino twister zijn de “tracks” gekleurd om een richting aan te geven welke kant de dinosaurus destijds heen liep en welke van hem of haar was. Sporen van wezens die hun weerga niet hebben in deze tijd, beesten die zoveel langer dan de mens over de aarde hebben gewandeld. Als het idee je hart niet sneller doet kloppen, wat dan wel?
Jurassisch
Jura (201-145 miljoen jaar geleden) is een tijdsperiode in de geschiedenis van de aarde en een departement van de regio Franche-Comté in Frankrijk. De tijdsperiode is vernoemd naar het Jura gebergte omdat er daar veel van Jurassisch gesteente aan de oppervlakte liggen. Het Jurassische klimaat in Europa was subtropisch. Tijdens de Jura was Europa bezaaid met ondiepe zeeën die met het tij droog kwamen te liggen. Door het spel van het tij en allerlei andere omstandigheden konden de dinosaurussen die bij laagtij over de bodem liepen hun sporen achterlaten. De bodem of het wad, wat een vertaling is van de Engelse term “tidal flats” droogde op in de zon, de afdrukken werden hard en met hoog tij werden ze voorzien van een laagje sediment. Herhaal dit ontelbare keren en uiteindelijk blijven er lagen en lagen vol met afdrukken bewaard. Geef het nog miljoenen jaren de tijd en het is versteend, wachtend in een gesteentelaag om ontdekt te worden.
De vorm van een croissant
We komen net buiten Loulle aan en rijden de bescheiden parkeerplaats op waar maar een handjevol auto’s geparkeerd staan. Het Karstplateau waar de sporen zijn gevonden is niet ver lopen en het eerste wat opvalt zijn de felle kleuren. Niet alle sporen zijn gekleurd. Enkel een paar sporen die zogezegd een looproute of “track” laten zien die te identificeren was als van één dinosaurus afkomstig. De sporen die we hier zien, vertelt het bord, zijn vooral van Sauropoden (ook wel langnekkige herbivoren, lopend op vier poten). Ook zouden we hier wat kleinere sporen van Theropoden (vleeseters, deze klein van stuk, lopend op twee poten) kunnen ontdekken. 155 miljoen jaar geleden liepen zij over dit stukje wat we voor ons zien. Sauropoden lieten met hun voorpoten afdrukken achter die leken op een halve maan of sikkelvormig (manus) en ovale, trapeziumachtige afdrukken met de achterpoten (pes). In het Franse stukje van het informatiebord lees ik “s’empreintes en forme de croissant”, dus de voorpootafdrukken lijken ook wel op croissants (die Fransen toch met hun geliefde croissants! 😉 ). Theropoden lieten maar 1 soort afdruk achter waarbij duidelijk een x aantal tenen te onderscheiden zijn. Omdat het lastig is om precies te determineren welke soort dinosaurus hier gelopen heeft aan de hand van de sporen wordt er niet verder onderscheid gemaakt. Althans, niet op de informatieborden.
Beschermd
We mogen de sporen helaas niet aanraken, we lopen over een verhoogd platform zodat de sporen niet wegslijten door menselijk toedoen. Op deze plek zijn wel meer dan 1500 dinosporen ontdekt. Nadat ze alle sporen in kaart hadden gebracht (2007-2010), hebben ze in 2014 een groot deel van de vindplaats beschermd met iets wat “geotextile film” heet, 30 cm zand, 70 cm boomschors en een laag grond waarop bloemen en planten zijn gezaaid als beschermende buffer. Eigenlijk zien we dus maar een klein beetje van wat er hier gevonden is. Door om ons heen te kijken zien we de groene buffer goed. Wel is er een kleine uitsparing waar ook deuken in de ondergrond te ontdekken vallen. Al fantaserend over de immens grote Sauropoden, ga ik op m’n knieën zitten bij zo’n deuk en raak de randen aan. “Dit zou er gewoon best óók een kunnen zijn” en ik zie er verderop nog een. Wellicht niet zo duidelijk als degene onder het platform, maar zeker iets wat er op lijkt. Met een grote glimlach gaan we uiteindelijk weer terug.
Ergens aan de D60E1
Een aantal dagen later als we van Saint-Claude naar Chamonix trekken met de auto, besluiten we eerst ook nog langs Coisia te rijden; één van de andere vindplaatsen van dinosporen in de Jura. Onderweg worden we opeens verwelkomt in een ander departement: het departement Ain, ook vernoemd naar de rivier de Ain die hier doorheen stroomt. Op onze navigatie zien we de scheidslijn lopen van Ain en de Jura: blijkbaar is de ene helft van het meer in Ain, de andere helft en alles aan de overkant weer Jura. Uiteindelijk steken we het mooie weerspiegelende Lac Coiselet over, zien we weer een bord van het departement Jura en rijden we Coisia in. We zoeken de weg op waaraan de vindplaats zich bevindt: D60E1. De weg speelt een grote rol in de ontdekking van deze dinosaurussporen. Ze wilden rond 1980 deze weg, leidend naar Thoirette, verbreden.
We rijden er bijna langs, maar gelukkig valt de verticale wand en het dinobord op het laatste moment op en zoeven we er niet langs. Er is geen ander verkeer en strak langs de wand is er een kleine parkeerstrook aangegeven. Het valt direct op dat we recht tegen het gesteente aankijken. Het gesteente waar de sporen in gevonden zijn is namelijk opgestuwd door de vorming van de Alpen. De zon speelde met de schaduwen van de indrukwekkende pootafdrukken. De afdrukken kun je vrij aanraken, geen hekken of gekke kleuren. Het informatiebord toont de verschillende looprichtingen die je zou kunnen herkennen als je héél goed kijkt. Deze sporen zijn 148 miljoen jaar geleden achtergelaten door Sauropoden; we herkennen de halve manen of croissants. De Sauropoden waren gigantische herbivoren en zijn bekend om hun lange nekken en uitzonderlijke afmetingen. Denk aan rond de 3-4 meter hoog, 25-30 meter lang, 20-30 ton zwaar.
We kijken aandachtig naar de wand, gaan door onze knieën en staan op onze tenen om het net weer even van een andere hoek te bekijken. Ik leg bijna automatisch mijn hand in een pootafdruk en voel me klein, maar toch verbonden in het spel van leven en tijd op aarde.
Meer weten? Ga zelf op onderzoek uit op internet of scroll naar beneden voor m’n boekentip 😉
Zelf dino(sporen) spotten?
Er zijn drie plekken (naar mijn weten; correct me if I’m wrong) in (nabij) de Jura waar je gemakkelijk dinosporen kunt zien. Ben je een klein beetje gek op het mysterie (ondanks er met de jaren steeds meer bekend wordt van de dinosaurussen) van wezens die ver voor jou over de aardbodem liepen en hoe deze pootafdrukken de tand des tijds hebben doorstaan dan zijn het gave plekken om te bezoeken. De plekken zijn vrij te bezoeken behalve één, wat ook één van de redenen is dat wij die plek niet hebben bezocht. Persoonlijk houd ik van het simpelere, informatieve en hoeft niet overal geld verdiend aan te worden, ondanks het vast goed terecht komt of voor onderzoek en conservatie wordt gebruikt. Soms voelt het als lichtelijke uitbuiting van iets “oers” en bijzonders. Als het een “pretpark” wordt, haak ik af.
Boekentip
Als je helemaal in de dino “vibe” wil komen, raad ik het boek “De opkomst en ondergang van de Dinosaurus“. Een toegankelijk boek geschreven door de paleontoloog Steve Brusatte voor geïnteresseerde waarin hij je meeneemt terug in de tijd, Je wandelt in het boek van het Trias door de Jura naar Laat-Krijt. De tijdsperiode waarin de dinosaurussen langzaam evalueerde van een kleine soortenrijkdom naar een grote met aan het einde van de dinoperiode de alom bekende T-Rex en Triceratops in Laat-Krijt. De verschillende onderzoeksmethodes worden uitgelegd over hoe bijvoorbeeld bepaald kon worden hoe groot een bepaalde dino was, wat hij at en hoeveel hij nodig had om de dag door te komen. Ook “reis” je mee met veldwerk van paleontologen van vroeger en nu (waaronder de ervaringen van de schrijver zelf). Gewoonweg een pareltje.